Αντιγόνη + Αντιγόνη

Συνέντευξη της Γιολάντας Καπέρδα και του Βασίλη Σιάφη στη Γεωργία Σκοπούλη

Αντιγόνη και Αντιγόνη

Ηρωίδα και ηρωίδα

Αυτό κανείς δεν μπορεί να το αλλάξει

Ούτε και να το αμφισβητήσει

Είναι η ηρωίδα του Σοφοκλή

Που τόλμησε

Είναι το πανάρχαιο σύμβολο

της Γυναίκας-Αντίστασης

που ακολούθησε το δρόμο της

κόντρα στους νόμους και στην εξουσία

με αντάλλαγμα τη ζωή της.

Είναι και η σύγχρονη ηρωίδα του Ανούιγ

Που αντιπροσωπεύει τον αγώνα της αθωότητας

απέναντι σε μια σάπια κοινωνία.

«Θα μπορούσε να απευθύνεται και να αφορά εξίσου το χθες, το σήμερα και το αύριο. Είναι ένας ύμνος στη ζωή, στο θάνατο και στον έρωτα», αναφέρεται στο δελτίο τύπου της Θεατρικής Συμπαιγνίας, που, με την υποστήριξη του Δήμου Δωδώνης, παρουσίασε η θεατρική παράσταση Αντιγόνη+Αντιγόνη των Σοφοκλή και Ζαν Ανούιγ, σε σκηνοθεσία Γιολάντας Καπέρδα, στο υπαίθριο θέατρο της ΕΗΜ, και σε χωριά της Ηπείρου.

Είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με την Γιολάντα Καπέρδα που υποδύεται την Αντιγόνη και με το Βασίλη Σιάφη που υποδύεται τον Κρέοντα.

Δεν είμαι έτοιμη να ανεβάσω μια τραγωδία... 

  

 

Πώς και σκεφτήκατε να κάνετε αυτό το τόλμημα; Μη και δεν είναι;

Γιολάντα Καπέρδα: Καταρχήν και τα δυο αυτά έργα τα αγαπώ πάρα πολύ. Είναι και πρακτικοί λόγοι. Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τον Σοφοκλή, ένα κλασικό ανέβασμα. Θα ήταν δύσκολο τεχνικά, αλλά και σκηνοθετικά. Δεν είμαι έτοιμη να ανεβάσω μια τραγωδία. Εγώ ηθοποιός είμαι, και σαν σκηνοθέτης είναι μόλις το τρίτο έργο που ανεβάζω, θέλει εμπειρία χρόνων... Και ο τρίτος λόγος που "δέσαμε" αυτά τα δυο έργα μαζί είναι για να φέρουμε πιο κοντά στο σήμερα, να γεφυρώσουμε το παρελθόν με το παρόν.

Με ενδιέφερε να κάνω ένα σύγχρονο και αφαιρετικό ανέβασμα της Αντιγόνης του  Σοφοκλή χρησιμοποιώντας κώδικες αποστασιοποίησης που είναι πολύ έντονοι στην Αντιγόνη του Ανούιγ.

Δεν το θεωρώ τόλμημα αλλά μικρό βήμα. Πρώτο "δειλό βήμα" προσέγγισης σ΄έναν μεγάλο μύθο σ’ ένα αριστούργημα που είναι η Αντιγόνη. Με τον Ανούιγ γίνεται πιο προσεγγίσιμο. Δεν το έκανα από εμμονή στο μοντέρνο.

Κατά πόσον είναι επιτρεπτό να "πειράζει" κανείς αυτά τα έργα;

Δεν το έχω πειράξει. Άφησα ανέγγιχτο το κείμενο. Τα αποσπάσματα που έχω πάρει από το κείμενο του Σοφοκλή τα άφησα ανέγγιχτα. Αυτό που έκανα ήταν να παντρέψω τα δυο κείμενα αφηγούμενη ακριβώς τον ίδιο μύθο. Τον μύθο της Αντιγόνης του Σοφοκλή.

Κρατήσατε όλα τα πρόσωπα των έργων;

Έχω κρατήσει τα πρόσωπα που συναντούμε καί στους δυο συγγραφείς. Άρα δεν θα δείτε τον μάντη Τειρεσία του Σοφοκλή, ούτε και την παραμάνα από τον Ανούιγ.

Είναι η αντίσταση ενός νέου ανθρώπου απέναντι στην εξουσία

Σε τι διαφέρει η Αντιγόνη του Σοφοκλή που γράφτηκε το 442 π.Χ. από την Αντιγόνη του Ανούιγ που γράφτηκε το 1942 μ.Χ.;

Παρόλο που έχουν είκοσι τρεις αιώνες που τις χωρίζουν δεν υπάρχει διαφορά. Είναι φοβερό! Ο Ανούιγ παίρνει τον μύθο από τον Σοφοκλή και λέει το ίδιο πράγμα. Μιλάει για την αντίσταση ενός νέου ανθρώπου απέναντι στην εξουσία. Το ίδιο συνέβη και με την Αντιγόνη του Μπρέχτ.

Οι ήρωες του Σοφοκλή είναι σύμβολα. Φέρνουν ο καθένας μια ιδέα. Οι ήρωες του Ανούιγ είναι πιο ανθρώπινοι, υπάρχει μια ψυχική διαφάνεια. Άλλωστε η εποχή που έγραψε το έργο ο Ανούιγ ευνοεί αυτή την προσέγγιση των ηρώων.

Αν πρέπει να μιλήσουμε για τους δυο κεντρικούς ήρωες την Αντιγόνη και τον Κρέοντα και στα δυο έργα είναι απόλυτοι και επιμένουν στην άποψή τους. Και στα δυο έργα έχουμε την ακραία σύγκρουση του ανθρώπινου δικαίου με το πολιτικό δίκαιο. Οπότε και στα δυο έργα οι ήρωες εξαιτίας της απολυτότητάς τους οδηγούνται στη καταστροφή.

Εσείς κύριε Σιάφη, σαν ηθοποιός, που ερμηνεύετε τον Κρέοντα και τον Κρέοντα...

Η γραφή των κειμένων ωθεί τον ηθοποιό να διαφοροποιηθεί ελαφρά στην ερμηνεία του. Δηλαδή το σώμα του ηθοποιού μέσα από το κάθε κείμενο συμπεριφέρεται διαφορετικά. Στο κείμενο του Σοφοκλή ο Κρέοντας είναι πιο δωρικός. Ο τρόπος παιξίματος και το ίδιο το σώμα με τις κινήσεις του γίνεται "μεγαλοπρεπές". Στον Ανούιγ οι κινήσεις είναι πιο καθημερινές, πιο ανθρώπινες. Η σκηνοθεσία και ο φωτισμός βοηθάνε στην ανεπαίσθητη διαφορά της ερμηνείας. Άλλωστε το ίδιο το κείμενο σε βοηθάει να γλιστράς από τον έναν στον άλλον.

Είναι κυρίως ομαδική δουλειά.

Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα η όλη άποψη της παράστασης;

Μέσα απ’ αυτό κυρία Σκοπούλη, παρά τις όποιες δυσκολίες,  γεννήθηκε και μια αναζήτηση για μια δικιά μας θεατρική ταυτότητα που στηρίχθηκε κυρίως στην ομαδική δουλειά. Εδώ πρέπει να σας πω ότι είμαστε πολύ τυχεροί όσον αφορά τους συνεργάτες μας.

Πόσο καιρό κάνετε πρόβες;

Η διαδικασία των προβών ήταν πολύμηνη και πολύ κουραστική. Απαιτούσε ανθρώπους με αγάπη για το θέατρο, υπομονή, εργατικότητα και τόλμη. Θέλει και τόλμη...

Κυρία Καπέρδα σκηνοθετείτε και έχετε και πρωταγωνιστικό ρόλο...

Το πιο δύσκολο. Ειδικά για ανθρώπους που δεν έχουν εμπειρία στη σκηνοθεσία όπως είμαι εγώ. Αναγκάζεσαι να μπαινοβγαίνεις συνεχώς από τον ρόλο του σκηνοθέτη στο ρόλο του ηθοποιού. Βέβαια πρέπει να ομολογήσω ότι από αυτό εγώ κέρδισα. Απέκτησα μια ευελιξία που με προχώρησε υποκριτικά. Άλλωστε τι είναι το θέατρο, παρά ένα παιχνίδι ρόλων; Όπως όταν ήμασταν παιδιά.

Αντιγόνη και Αντιγόνη...

Τώρα θα μιλήσω σαν ηθοποιός. Το πέρασμα από την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην Αντιγόνη του Ανούιγ δεν γίνεται "λογικά" πάνω στη σκηνή. Ο ηθοποιός φέρει τα λόγια του συγγραφέα πάνω στη σκηνή όχι μόνο με το λόγο αλλά και με το σώμα. Η αλλαγή γίνεται αυτόματα. Δεν είναι δυνατόν να πεις τα λόγια δυο τόσο διαφορετικών συγγραφέων με τον ίδιο τρόπο!

Έχει χρόνο αυτή η τραγωδία;

Είναι μια άχρονη τραγωδία. Οι ήρωες-οράματα του Σοφοκλή επισκέπτονται τους σύγχρονους ήρωες του Ανούιγ για να τους ωθήσουν στο τραγικό.

Είναι έτσι κι αλλιώς η Αντιγόνη ηρωίδα και στους δυο συγγραφείς...

Ναι. Και στα δυο έργα η Αντιγόνη αφήνεται να κυριαρχηθεί από τον απόλυτο ιδεαλισμό, έχοντας πλήρη γνώση ότι οδηγείται στο θάνατο. Θέλει να ζήσει! Θέλει να ζήσει! Θέλει να ζήσει δίχως "παζάρια"...

Γεωργία Σ. Σκοπούλη

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Ηπειρωτικός Αγώνας την Πέμπτη, 1 Αυγούστου 2013.